همه چیز درباره ی گرافیست شدن
زبان تصویر، فراگیرترین و گویاترین زبان رایج در دنیا است. زبانی به قدمت نخستین روزهای زندگی بشر که کاربرد خود را تا امروز حفظ کرده است.
تصویرسازی یکی از نخستین هنرهایی بود که بشر اولیه برای انتقال مفاهیم، پیامها، نیازها و احساسات خود به آن پرداخت. نقشهای برجایمانده از دیوارههای غارهای باستانی لاسکو و آلتامیرا، نشان از قدمت هنر تصویرگری دارد.
هنرمندان بهعنوان طلایهداران فرهنگ جامعه، از همان دوران نخستین روزهای پیدایش بشر همواره در پی ماندگار کردن پیام خود بودهاند. هنر گرافیک یا تصویرسازی همان ابزاری است که میتواند به ماندگاری، سادهسازی و افزایش تاثیر مفاهیم و پیامها کمک کند.
گرافیک، خود عنوانی قدیمی برگرفته از واژهی یونانی Graphien، بهمعنای نگاشتن، طراحی و ترسیم است. گرافیک هنر انتقال یک (یا چند) پیام ازطریق تصویر به مخاطب است. درواقع، تصاویر و حروف در آثار گرافیکی، بارِ رساندن پیامِ اثر را برعهده دارند. هرچند گرافیک هنری کهن بهشمار میرود، اما توسعهی آن در پی انقلاب صنعتی و رونق تولید انبوه شتاب گرفت؛ چرا که معرفی و شناساندن انبوه کالاها در گرو تبلیغات بود تا مشتری در انتخاب خود دچار سردرگمی نشود. طبیعتا، تبلیغ یک محصول برای عموم مردم مستلزم زبانی مشترک و همهفهم است که بتواند ضمن جلب نظر مخاطبان، خواستهی تولیدکنندهی محصول را نیز برآورده سازد. این زبان مشترک و فراگیر، زبان تصویر است. امروزه حضور طراحی گرافیک در تبلیغات (تجاری، فرهنگی و…) بهقدری چشمگیر و اثربخش است که همواره از گرافیک بهعنوان نخستین جلوهگاه عناصر دیداری در تبلیغات یاد میشود.
هنر گرافیک در ایران نیز سابقهای طولانی دارد. نگاهی به آثار و سنگنبشتهها و دیوارنگاریهای باستانی، از محوطهی باستانی تیمره در خمین گرفته تا تختجمشید و طاقبستان، نشان از دیرینگی تصویرگری در میان هنرمندان ایرانی دارد. اما آنگونه که مرتضی ممیز، پدر گرافیک نوین ایران مینویسد، تاریخچهی نخستین طراحی نوین آگهی به سال 1908 (حدود 1287 شمسی) و در گوشهای از تهران بازمیگردد. از آن پس، طراحی گرافیک ایران بهمرور سبک و سیاقی غربی را به خود گرفت و در پی آن، دانشکدهی هنرهای عالی دانشگاه تهران نیز در سال 1941 ( 1320 شمسی) تأسیس شدند و دورههای هنری گرافیک و طراحی در آن ارائه شد. دانشآموختگان این دانشکده، بنیانگذار بسیاری از کارگاههای خوشنام گرافیک در تهران هستند. در سال 1964 اولین نمایشگاه گرافیک در تهران برگزار شد و از آن پس طراحان گرافیک ایران آثارشان را در نمایشگاههای داخلی و خارجی بسیاری بهنمایش گذاشتند.
چرا باید گرافیست شوم؟
هنر گرافیک نوین شاخههای متعدد و متنوعی دارد. از یک سو به عرصهی تبلیغات فرهنگی و تجاری و از سوی دیگر در سینما و تلویزیون کاربرد دارد. این هنر به معماری و عناصر طراحی محیطی نظیر علائم راهنمایی و رانندگی و زیباسازی فضاهای شهری نیز ورود پیدا کرده و از دیگر سو مواردی چون طراحی تمبر و اسکناس، طراحی کاشی، کاغذهای بستهبندی، کاغذ دیواری، پارچه و… را نیز شامل میگردد. بااینحساب، امروزه کمتر حیطهای یافت میشود که خالی از آثار گرافیستها و رگههای خلاقیت آنها باشد. افزایش پیچیدگی فناوری نیز موجب گسترش دامنهی وظایف و نیاز روزافزون به مهارتهای طراحان گرافیک و بهتبع آن، ایجاد یک بازار کار جذاب و پرمتقاضی برای این رشته شده است. در ادامهی این مقاله، بررسی جامعی از وظایف طراحان گرافیک، وضعیت بازار کار و همچنین برنامههای آموزشی و مدارک تحصیلی در این رشته صورت گرفته است.
وظایف یک گرافیست چیست؟
طراحی گرافیک، رشتهای متنوع و با تخصصهای گوناگون است که از آن جمله میتوان موارد زیر را برشمرد:
- ارتباط بصری (Visual communication)- از جمله طراحی پوستر، طراحی جلد، طراحی لوگو و هویت بصری برند، طراحی صفحات وب و... .
- تصویرسازی (Illustration)- مانند تصویرسازی برای کتابها و نشریات کودکان و بزرگسالان و… .
- و گرافیک محیطی - طراحی نقشههای راهنمای محیط که محل استقرار هر یک از بخشهای یک محیط را با طرح و رنگ مناسب به خوبی نشان میدهد و… .
طراحان گرافیک، ایدهها و پیامهای الهامبخش و آگاهیدهنده را ازطریق آگهی، بروشور و دیگر ابزارهای ارتباطی به مخاطب انتقال میدهند. بعضی از طراحان گرافیک برای شرکتهای تخصصی در زمینهی طراحی یا بهعنوان عضوی از یک تیم سازمانی کار میکنند، و سایر آنها بهشکل فریلنسینگ و بهطور مستقل فعالیت میکنند. طراحان گرافیست از مجموعهای از ابزارهای پیچیدهی گرافیکی برای طراحی و تغییر در متن و تصویر، رنگبندی، طراحی تصاویر ثابت و متحرک و ساخت انیمیشن استفاده میکنند.
بیشتر طراحان گرافیک برای تحویل بهموقع پروژه، بهصورت تماموقت کار میکنند. ازاینرو نباید این شغل را بهعنوان کاری پارهوقت قلمداد کرد. شغل گرافیک مستلزم انعطافپذیری بالا و قدرت تعامل خوب با کارفرمایان است. بهاینترتیب ممکن است ناچار شوید بخشی از اوقات فراغتتان را نیز صرف ملاقات و هماهنگی با کارفرما و پیگیری امور کنید.
همانند بسیاری از مشاغل و حرفههای دیگر، خدمترسانی شایسته به مشتری و جلب رضایت او کلید موفقیت در این شغل است. وانگهی، موفقیت در شغل طراحی گرافیک در گرو یادگیری شیوهی درست عقد قرارداد، بازاریابی و ایجاد و توسعهی پایگاه مشتریان است.
ارتباطات در قلب این حرفه قرار دارد. هرچند گرافیستها کمابیش با ابزارهای هنری سروکار دارند، اما آنها هنر را برای هنر انجام نمیدهند. باورمندان به فلسفهی «هنر برای هنر» بر این عقیدهاند که باید تنها در پی زیبایی هنر بود و هنر را تنها به خاطر خود هنر ستایش کرد و از آن هیچ کاربردی را توقع نداشت. بهعقیدهی آنها هنر باید آزاد و مستقل باشد و لذا بهمحض اینکه مفید و سودمند شد، زیبایی و ارزش خود را از دست میدهد. پس به نظر آنها، تنها فایدهی هنر زیبایی آن است. با اینوجود، طراحان گرافیک باید ضمن خلاقیت و چاشنیکردن ذوق هنری خود، خواستهها و اهداف مشتری را دستمایهی انتقال پیام قرار دهند.
طراحان علاوهبر تسلط بر مهارتهای عمومی، ممکن است در رشتهای خاص از گرافیک تخصص داشته باشند. تخصصهای رایج گرافیک عبارتاند از:
- تایپوگرافی
- نشر رومیزی و حروفچینی، صفحهبندی، طراحی، و چاپ با استفاده از رایانه
- طراحی عناصر هویت برند، و آگهی (چاپی، وب، دیجیتال)
- طراحی ایمیل و خبرنامههای الکترونیک
- طراحی رابط کاربری یا طراحی تجربهی کاربری
- طراحی وبسایت
- طراحی بستهبندی محصول
- طراحی کتاب و صفحهآرایی
- طراحی لوگو
- طراحی داخلی ساختمان
- طراحی مد و پوشاک
- چاپ دستی یا دیجیتال
برخی طراحان ترجیح میدهند که کار خود را به تخصص مورد علاقهاشان محدود کنند. بااینحال، تخصصهای متعدد میتواند درکنار افزایش کم و کیفِ مشتریان، موجب ارتقاء فرصتهای پیشرو شود.
گرافیستهای ایرانی و خارجی چقدر حقوق میگیرند؟
میزان دستمزد طراحان گرافیک در سراسر جهان متغیر بوده و وابسته به عواملی چون تجربه، تحصیلات، کارفرما و موقعیت جغرافیایی است. طبق گزارش BLS، میانگین دستمزد سالانهی ملی برای طراحان گرافیک آمریکایی در سال 2014 معادل 45،900 دلار بوده است، درحالیکه 10 درصد از طراحان گرافیک در همین سال عددی بیش از 77،490 دلار دریافت کردهاند.
فارغ التحصیلان رشتههای گرافیک میتوانند حرفهی خود را بهعنوان مدیر هنری، طراح چند رسانهای، گرافیست وب، طراح و طراح صنعتی دنبال کنند. نمودار زیر نشاندهندهی میانگین دستمزد دریافتی سال 2014 مشاغل مرتبط با گرافیک در آمریکا است:
طراحان گرافیک با بالاترین میزان دریافتی عموما دورههای آموزشی پیشرفتهای را میگذرانند و برای شرکتهای تخصصی در زمینهی طراحی کار میکنند. Payscale.com گزارش میدهد که شهرهای سانفرانسیسکو، واشنگتندیسی و نیویورک بالاترین حقوق را به گرافیستها پرداخت میکنند، بهگونهای که گرافیستهای اهل سانفرانسیسکو بهطور میانگین 54.711 دلار در سال دریافت میکنند. به گزارش پیاسکیل، درآمد طراحان خویشفرما سالانه 20.000دلار بیشتر از سایر طراحان است.
گزارش BLS، بالاترین میانگین دستمزدهای پرداختی ایالتهای آمریکا را در سال 2014 فهرست کرده است:
ایالت | دستمزد سالانه (به دلار) |
---|
کلمبیا | 72.820 |
نیویورک | 60.560 |
کانکتیکت | 58.940 |
کالیفرنیا | 58.940 |
مریلند | 58.440 |
میانگین حقوق و دستمزد پرداختی به گرافیستهای ایرانی نیز مطابق گزارشهای حقوق و دستمزد پلتفرمهای کاریابی در دسترس است. حقوق و مزایایی که کارفرمایان در تعدادی از موقعیتهای شغلی ثبتشده در جابویژن بهعنوان حقوق مدنظر خود وارد میکنند، منبع اصلی گزارش برای بهدست آوردن میانگین حقوق پرداختی توسط کارفرمایان قرار گرفته است. دادههای این بخش، از 6400 موقعیت شغلی ثبتشده در جابویژن استخراج شدهاند:
دورنمای حرفهی گرافیک
انتظار میرود که بازار کار طراحی گرافیک طی بازهی زمانی دهساله از 2012 تا 2022، به میزان 7 درصد رشد کند. این نرخ رشد به دلایلی پایینتر از میانگین آهنگ رشد دیگر مشاغل در دورهی پیشبینیشده است. چرا که توسعهی سریع و گسترش روزافزون رسانهها و ابزارهای دیجیتال، موجب کوچکشدن بازارکار برای طراحان گرافیک در رسانههای چاپی شده است. ازاینرو طراحانی که بتوانند در هر دو فضای دیجیتال و چاپی کار کنند، موقعیت مناسبتری برای اشتغال خواهند داشت. بنا بر گزارش BLS، مشاغل گرافیکی مرتبط با «روزنامهها، نشریات، ناشران کتاب و کانونهای تبلیغاتی» طی دهسال تا 16 درصد افت خواهند کرد. در دیگرسو، بازار کار مشاغل گرافیکی مرتبط با طراحی سیستمهای کامپیوتری و خدمات مرتبط با آن بهویژه در رشتهی طراحی گرافیک وب و سرگرمیهای ویدیویی، رشد 35 درصدی را نشان میدهد. پیشبینی BLS نشان میدهد که در آیندهی نهچندان دور، رقابت سختی بر سر مشاغل جدید شکل خواهد گرفت. در مجموع، ایجاد بالغ بر 17.400 فرصت شغلی جدید طی ده سال در این حرفه پیشبینی شده است.
مقایسهی مشاغل مرتبط به حوزهی گرافیک
رویهمرفته، رشتهی گرافیک بازار کار متنوعی دارد. از ساخت و طراحی صنایع دستی، طراحی انواع پوستر و آگهی تا صفحهآرایی کتاب و مجله، طراحی گرافیکی صفحات وب، و طراحی لوگو و نشان شرکتها، همه و همه بازار کار وسیع این رشته را تشکیل میدهند.
عنوان شغلی | برآورد رشد سالانه | میانگین درآمد سالانه در آمریکا | الزامات تحصیلی و آموزشی |
---|
هنرهای زیبا و صنایع دستی | 3 درصد | 44.380 دلار | الزامی به تحصیلات رسمی و آکادمیک وجود ندارد؛ عمده نیروی فعال در این زمینه دورههای کار و دانش و مقطع هنرستان را گذراندهاند |
طراح مد | منفی 3 درصد | 62.860 دلار | لیسانس طراحی مد و پوشاک؛ دورههای آموزشی طراحی با نرمافزار CAD |
طراح صنعتی | 4 درصد | 59.610 دلار | لیسانس طراحی صنعتی؛ معماری یا مهندسی |
تدوینگر فیلم و ویدئو | 2 درصد | 57.210 دلار | لیسانس گرافیک؛ تجربهی عملی؛ دانش نرمافزار |
انیمیشنسازان و هنرمندان چندرسانهای | 6 درصد | 61.370 دلار | لیسانس گرافیک؛ دانش بالای نرمافزاری |
طراح داخلی | 13 درصد | 47.600 دلار | لیسانس مرتبط؛ آموزشهای آزاد |
چطور گرافیست شویم؟
1. از همان دوران دبیرستان بهفکر مهارتآموزی باشید
گرافیک از جمله رشتههایی است که در قالب رشتههای هنرستانی نیز ارائه میشود. دانشآموزان هنرستانی در بسیاری از کشورها باید دروسی مانند تاریخ هنر، نقاشی، خوشنویسی، تصویرگری و طراحی وبسایت را بخوانند. طراحی گرافیک نیاز به چشمانی تیزبین و ذهنی خلاق دارد، اما در عینحال توسعهی مهارتهای عملی و تسلط بر نرمافزارهای این حوزه نیز اهمیت دارد. گرافیک از جمله رشتههایی است که بهتر است در سنین پایین به آن وارد شوید.
2. مدرک گرافیک بگیرید
امروزه علاوهبر دانشکدهی هنر دانشگاه تهران دستکم چهار مؤسسهی دیگر تحصیلات عالیه درکنار 6 مدرسهی هنر وجود دارند که بالغ برهزار دانشجو در هر سال پذیرش میکنند. این رقم، دال بر گسترش طراحی گرافیک در رشتههای گوناگون در ایران است.
زمانی بود که یک طراح گرافیک میتوانست بهراحتی و تنها با ارائهی چند نمونه کار خلاقانه به استخدام کارفرمایان درآید. اما درحالحاضر، بیشتر کارفرمایان بهدنبال جذب طراحانی هستند که دورههای آموزشی جامع و آکادمیک را در اینخصوص گذرانده باشند. در بعضی موارد، تنها داشتن گواهینامههای آزاد آموزشی یا دیپلم گرافیک کفایت میکند. اما براساس گزارش وزارت کار ایالات متحده، اشتغال طراحان تازهکار در مشاغل باکیفیت تنها پس از کسب مدرک لیسانس میسر است. همانطور که بیان شد، در حال حاضر رشتهی گرافیک در بسیاری از دانشکدههای هنرهای زیبا و دانشگاهها و مراکز آزاد آموزشی کشور ارائه میشود. رشتهی گرافیک علاوهبر تدریس در طیف وسیعی از دانشگاههای بزرگ دولتی، مراکز آموزشی کوچک خصوصی و غیرانتفاعی و موسسات هنری معتبر، در قالب دورههای مجازی نیز ارائه میشود. دورههای آنلاین زیادی در مورد گرافیک وجود دارد. برای پیدا کردن این دورهها کافی است گشتی در اینترنت بزنید و در دورههای مجازی شرکت کنید. البته میتوانید ویدیوهای آموزشی رایگان در این زمینه را نیز در سایتهای آپارات و یوتیوب جستوجو و تماشا کنید.
دورههای آموزشی گرافیک شامل طیف گستردهای از موضوعات مانند تصویرگری، اصول طراحی، گرافیک تجاری، طراحی وب، طراحی تبلیغات و آموزش مهارت کار با نرمافزارهای گرافیکی است. در تعدادی از مراکز آموزشی، مباحثی چون بازاریابی و اصول کسبوکار نیز در برنامهی درسی دانشجویان گنجانده شده است، زیرا طراحان باید درکنار توانمندی در تهیه و ارائهی پیشنهادهای شغلی، بتوانند تولیدات خود را به مشتریان بالقوه بفروشند. صرفنظر از دورهای که انتخاب میکنید، سعی کنید در یک دورهی آموزشی معتبر و در یکی از مراکز آموزشی صاحبنام مشغول به تحصیل شوید.
3. کارآموزی کنید
کارآموزی و دورههای کوتاهمدت کارورزی، گام مهمی در جهت یافتن فرصتهای شغلی مناسب است. متاسفانه یکی از دلایل اصلی نرخ بالای بیکاری فارغالتحصیلان دانشگاهی بهویژه در ایران، نداشتن مهارتهای عملی است.
کارآموزی نهتنها تجربهای کاربردی و ارزشمند از دنیای واقعی را به ارمغان میآورد، بلکه به کارآموزان کمک میکند تا درکنار کارفرمایان آیندهنگر قرار بگیرند و ارتباطات حرفهای برقرار کنند. این شبکهی ارتباطی، اثری تعیینکننده در آیندهی شغلی علاقمندان به مشاغل گرافیک خواهد داشت. میتوانید حین تحصیل و تعطیلات تابستانه یا پس از فراغت از تحصیل به کارآموزی بپردازید. دورههای دانشگاهی رشتهی گرافیک در غیاب دورههای کارآموزی اثربخشی لازم را نخواهند داشت. دورههای کارآموزی فرصتی استثنایی برای کسب تجربهی عملی، ایجاد روابط حرفهای با جامعهی طراحان و کارفرمایان و تقویت پرتفولیوی کاری فراهم میکند.
کارهای داوطلبانه را نیز فراموش نکنید. برخی مؤسسات از جمله مراکز خیریه بهمنظور صرفهجویی در هزینههای خود، نیاز به همکارانی دارند که بدون دریافت دستمزد یا در ازای مبلغ ناچیزی امور طراحی گرافیک وب و اقلام تبلیغاتی آنها را عهدهدار شوند. میتوانید به این مؤسسات بپیوندید تا سریعتر وارد بازار کار شوید و رزومهی خود را قوی کنید.
4. یک پورتفولیو یا آلبوم کاری مؤثر بسازید
ارائهی پورتفولیو در رشتههای مرتبط با طراحی از جمله گرافیک، یکی از ارکان ادامهی تحصیل یا شروع کار حرفهای است. پورتفولیو تنها مدرک «لازم» نیست. بلکه میتواند منبعی باشد که به ما نشان میدهد چگونه با تاکید بر تواناییهای خود و به دست آوردن قابلیتهای مختلف، در رقابت با دیگران موفقتر عمل کنیم.
پرتفولیو در حکم آلبوم کار شما بوده و ویترین معرفیتان به بازار کار بهشمار میرود. هرچند که گرافیستها نیاز به رزومه هم دارند، اما میتوان گفت که پورتفولیو تنها راه مؤثر اثبات توانمندیهای عملی و نمایش مسیر ترقی آنها به کارفرما است. لذا پرتفولیو بزرگترین ابزار و موثرترین راه یافتن شغل مناسب در حرفهی گرافیک است.
پورتفولیو ویترین معرفیتان به بازار کار است
در گذشته، پورتفولیوی طراحان تنها شامل مجموعهای ساده از نمونههای آگهیهای جرائد و تبلیغات مجلهای بود. اما پورتفولیوهای امروزی پیچیدگیهای بیشتری دارند، و به جز تبلیغات چاپی، شامل نمونه طراحی تبلیغات آنلاین، گرافیک وب و حتی آگهیهای تبلیغاتی تلویزیونی و پیشنمایشهای انیمیشنی میشوند. بسیاری از کارجویان نیز درکنار نمونههای چاپی، نسخههای دیجیتال نمونه کارهای خود را در قالب CD یا DVD در اختیار دارند و در جلسات مصاحبه ارائه میکنند. ضمن آنکه برخی نیز اقدام به بارگذاری آخرین نمونههای کاری خود در سایتهای شخصیشان میکنند. تهیهی پورتفولیو برای دانشجویانی که بهتازگی وارد بازار کار شدهاند، باتوجهبه تجربهی کاری اندک و نمونههای محدود کاری کمی مشکل است. در اینمورد، باید کیفیت مقدم بر کمیت قرار بگیرد و تنها به ارائهی بهترین نمونه کارها اکتفا کنید. ضمنآنکه پورتفولیوی خود را براساس نیاز و مسائل کارفرما تنظیم کنید. سعی کنید در فضاهای آنلاین نیز حضور پررنگی داشته و آثار خود را به نمایش عموم بگذارید. شرکت در رقابتها و مسابقات طراحی نیز راهکار دیگری است که شانس موفقیت شغلیتان را تضمین میکند و نامتان را سرزبانها میاندازد.
5. بهروز باشید
طراحی گرافیک رشتهای دائما در حال تغییر و توسعه است. بههمین سبب، طراحان باید تازهترین روندهای تجاری و هنری در صنعت را دنبال کنند – چرا که در غیر اینصورت از گردونهی رقابت حذف خواهند شد. دانش و مهارت گرافیستها در زمینه برنامههای طراحی گرافیک نیز باید همواره بهروز باشد. سازمانهایی مانند موسسات هنرهای تجسمی یا انجمنهای صنفی هنرمندان گرافیک، منبع خوبی برای دنبالکردن تازههای فناوری و نرمافزاری و یادگیری رویکردهای جدید طراحی هستند.
6. وارد تحصیلات تکمیلی شوید
طراحان گرافیک میتوانند مهارتها، خلاقیت و دانش خود در زمینهی شغلیشان را ازطریق تکمیل دورههای آموزشی ارتقاء دهند. علاقمندان میتوانند تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی ارشد (MA) و فوق لیسانس هنرهای زیبا دنبال کنند.
مسیرهای آموزشی در رشتهی گرافیک
متقاضیان قبل از تصمیم به ادامهی تحصیل در مقاطع عالی، باید درک کاملی از اهداف بلندمدت و کوتاهمدت خود و نیز انتظارات و اهدافشان از ادامهی تحصیل داشته باشند. دریافت مدرک، برای برخی از دانشجویان در حکم ابزاری برای دستیابی به اهدافشان است: یک حرفهی جدید، یک کار بهتر، یا توسعهی مهارتها و کسب تخصصهای تازه.
اهداف شغلی و/یا الزامات آموزشی | دیپلم هنرستان | کارشناسی | کارشناسی ارشد | دورههای مجازی |
---|
علاقمند به یادگیری طراحی گرافیک و کار با ابزارها و برنامههای پایه برای ساخت و طراحی لوگو، وبسایت، و اقلام چاپی گرافیکی هستم | ✓ | | | ✓ |
من مبانی گرافیک را میدانم و قصد دارم برای یادگیری مهارتهای کلیدی هنرهای دیجیتال و تصویرگری به تحصیلاتم در مقطع بالاتر ادامه دهم | | ✓ | | ✓ |
قصد دارم درکنار آموزش گرافیک پیشرفته به یادگیری مهارتهای مدیریت پروژه بپردازم | | | ✓ | ✓ |
میخواهم وقتم را صرف یادگیری عملی مباحث و تقویت آلبوم کاریام کنم | | | ✓ | ✓ |
مقاطع تحصیلی رشتهی گرافیک در یک نگاه
رشتهی گرافیک از زیر مجموعههای گروه هنر در شاخهی فنیو حرفهای است که هر دانش آموز پس از طی کردن سال تحصیلی اول دبیرستان میتواند در طی یک دورهی دو تا سهساله و در یکی از هنرستانهای فنیوحرفهای یا کاردانش دیپلم گرافیک بگیرد. هنرجویان این رشته در طی دوران تحصیلی خود در هنرستان با موضوعاتی مانند طراحی، هنرهای تجسمی، رنگشناسی، مبانی تصویرسازی، خط در گرافیک، خوشنویسی، چاپ دستی و عکاسی آشنا میشوند.
هنرجو میتواند پس از اخذ دیپلم هنرستان، بدون آزمون ورودی وارد پیش دانشگاهی هنر شود و پس از یک سال تحصیل، در کنکور سراسری هنر شرکت کرده و در یکی از رشته های عکاسی، صنایع دستی، سینما، تئاتر، مرمت آثار باستانی، هنرهای اسلامی، طراحی و چاپ پارچه و لباس، گرافیک، نقاشی، طراحی صنعتی و طراحی فرش تحصیل کند. هنرجویان این مقطع پس از 4 سال موفق به اخذ لیسانس میشوند.
دارا بودن مدرک لیسانس پیشنیاز ورود به بسیاری از حرفهها و مشاغل طراحی است. هنرجویان مقطع کارشناسی ارشد نیز بر مهارتهای عملی و استودیویی و توسعهی مهارتهای تخصصی، مدیریت پروژه، و تئوری پیشرفتهی طراحی و یادگیری برنامههای کاربردی تمرکز میکنند.
مقطع هنرستان
در نظام جدید آموزشی، کلیهی دانشآموزان در پایان پایهی نهم باید به کمک آزمونهای رغبتسنجی، استعدادشناسی، شخصیتشناسی و نظر والدین به رشتهها و شاخههای تحصیلی مناسب خود هدایت شوند. امروزه بیش از یک سوم دانشآموزان ایرانی وارد رشتههای کاردانش و فنیوحرفه ای میشوند؛ رشتههایی که مزیتشان کارمحوری است. لذا دانشآموزان از همان ابتدا وارد فعالیتها و حرفههای مهارتمحور میشوند. به جرات میتوان گفت رشتهی گرافیک از متنوعترین رشتههای فنیوحرفهای است. دلیل آن نیز تعداد مهارتهایی است که هنرجویان در این رشته میتوانند یاد بگیرند. مهارتهایی که هر یک زمینهای مساعد برای ورود به یک شغل مطلوب و پردرآمد هستند.
کارمحوری، مزیت رشتههای هنرستانی است
داشتن معدل 16 یا بالاتر در کارنامهی سال اول و داشتن علاقه و انگیزه لازم به تحصیل در این رشته، از جمله شرایط ورود به رشتهی گرافیک در مقطع هنرستان است.
.
هنرستانیها در طول تحصیل خود دورهها و دروس آموزشی متعددی را میگذرانند:
نام دوره | توضیحات | مهارتهایی که در قالب این دورهی آموزشی خواهید آموخت |
---|
اصول طراحی | دورهی مقدماتی آموزش عناصر طراحی. در این دوره هنرجویان پیرامون مفاهیم و کاربردهای عناصر طراحی و ابزارهای ارتباطاتی آموزش میبینند. | درک کاربردهای خطوط، رنگها، بافت، اشکال، ارزشها، و فضای منفی که در بسیاری از پروژههای گرافیک بهکار میروند. |
مقدمات تایپوگرافی | هنرجویان طی این دوره با مفاهیم اولیه و کاربرد تایپوگرافی در طراحی آشنا میشوند و چگونگی تاثیر آن بر مفهوم، برند و هویت آن را مورد بررسی قرار میدهند. | مهارتهای پایه در انواع نوشتار و فونتهای مورد استفاده در متون و لوگوها درک اولیه از چگونگی برداشت مخاطب از جزئیات بصری |
تئوری رنگ | هنرجویان طی این دوره ضمن مطالعهی رنگها، تاثیر آن بر مولفههای روانشناختی و فرهنگی را بررسی میکنند. تئوری رنگ در هنرهای تجسمی به منزلهی یک راهنمای عملی برای بیان تأثیر ترکیب رنگها است. | مهارتهای پایه در انواع نوشتار و فونتهای مورد استفاده در متون و لوگوها درک اولیه از چگونگی برداشت مخاطب از جزئیات بصری |
طراحی وب | آموزش مقدمات کاربرد طراحی گرافیک در طراحی چندرسانهای و دیجیتال. هنرجو در این دوره با چیدمان و طراحی صفحههای وبسایت آشنایی یافته و میتواند به کمک کدنویسها قالب گرافیکی کارآمد و بهینهای برای وبسایت آماده کند. در این مبحث بر عوامل فنی، محیطی و عناصر معماری سایت، کاربرپسندی و الگوهای بهینهی طراحی تمرکز میشود. | کاربردهای طراحی گرافیک در پروژههای دیجیتال |
مقطع کارشناسی
مقطع کارشناسی هنر در قالب چندین رشته و گرایش در سطح مراکز آموزشی تدریس میشود:
- ارتباط تصویری (گرافیک)
- آهنگسازی
- فرش
- ادبیات نمایشی
- کتابت و نگارگری
- بازیگری
- مرمت آثار تاریخی
- تلویزیون و هنرهای دیجیتالی
- مجسمهسازی
- چاپ
- صنایع دستی
- موزه
- سینما
- موسیقی نظامی
- هنر اسلامی
- نقاشی
- طراحی صحنه
- طراحی پارچه
- طراحی لباس
- نمایش عروسکی
- عکاسی
- طراحی صنعتی
- هنرهای صناعی
- نوازندگی موسیقی ایرانی
- مرمت و احیای بناهای تاریخی
- و نوازندگی موسیقی جهانی.
مقطع کارشناسی ارتباط تصویری (هنرهای گرافیک) بهطور معمول چهار سال طول میکشد و شامل دروس عمومی، دروس پایه در طراحی گرافیک و واحدهای درسی تخصصی به قرار زیر است:
الف- اصول گزارشنویسی و مستندسازی
ب- ارائهی نتایج کار و جریان فعالیتها (presentation)
پ- انجام کار گروهی
ت- طبقهبندی و پردازش اطلاعات
ث- بهرهگیری از رایانه
ج- برقراری ارتباط مؤثر در محیط کار
چ- سازماندهی و اداره کردن افراد تحت سرپرستی و آموزش آنها
ح- خودآموزی و یادگیری مستمر در راستای بالندگی شغلی
خ- ایجاد کسبوکارهای کوچک و کارآفرینی
د- رعایت اخلاق حرفهای و رفتار سازمانی
ذ- اجرای الزمات بهداشت ، ایمنی و محیط زیست (HSE)
ر- تفکر نقادانه و اقتضایی
ز- خلاقیت و نوآوری
هنرجویان مهارتهای دیگری را نیز در مقطع کارشناسی کسب میکنند:
نام دوره | توضیحات | مهارتها |
---|
کارآفرینی | علم کارآفرینی و بازاریابی سعی دارد با مفاهیم و اصول خود راهکارهایی را ایجاد کند تا آثار هنری با بیشترین اقبال عمومی روبهرو گردد. | بهکارگیری اصول تئوریک در عمل دانش کسبوکار، بازاریابی و تکنیکهای تبلیغات. |
طراحی پرتفولیو | پرتفولیو از الزامات شغل طراحی گرافیک بهشمار میرود. این موضوع تنها به ارائه پورتفولیو به دانشگاهها جهت اخذ پذیرش در مقاطع عالی ختم نمیشود، بلکه به همراه داشتن نمونه آثار گرافیکی یکی از ارکان مهم در جلب نظر کارفرمایان است. | روش طراحی و ساخت پرتفولیو و آلبوم نمونهی کار که نمایشی از روند رشد مهارتها و خلاقیت شما در گذر زمان است. کسب توانایی ارائهی پرتفولیو و بیان مهارتها و قابلیتهای حرفهای خود. |
مقطع کارشناسی ارشد
کارشناسی ارشد هنر در دانشگاههای ایران در 12 رشته ارائه میشود:
- کارشناسی ارشد هنرهای تصویری و طراحی در 6 گرایش:
- ارتباط تصویری (گرافیک)
- تصویرسازی
- تصویر متحرک (انیمیشن)
- نقاشی
- عکاسی
- و مرمت اشیای فرهنگی و تاریخی
- کارشناسی ارشد طراحی صنعتی
- کارشناسی ارشد طراحی شهری
- گرایشهای کارشناسی ارشد معماری
- رشتههای کارشناسی ارشد مجموعه هنرهای نمایشی و سینما
- کارشناسی ارشد صنایع دستی
- کارشناسی ارشد پژوهش هنر
- کارشناسی ارشد فلسفهی هنر
- کارشناسی ارشد اقتصاد هنر
- کارشناسی ارشد هنر اسلامی (با 5 گرایش)
- کارشناسی ارشد فرش (با 3 گرایش)
- و گرایشهای کارشناسی ارشد موسیقی.
در اینمیان، مجموعهی هنرهای تصویری و طراحی در دانشگاههای دولتی روزانه، شبانه (نوبت دوم)، پردیس خودگردان و غیرانتفاعی دانشجو میپذیرد. مجموع ظرفیت پذیرش در مقطع کارشناسی ارشد هنرهای تصویری و طراحی سالانه حدود 1000 نفر است، که این رقم بدون احتساب ظرفیت دانشگاه آزاد است.
دانشآموختگان مقطع کارشناسی ارشد هنرهای تصویری درکنار دروس تخصصی و عمومی خود از جمله ارتباط تصویری، روش تحقیق در هنر، ارتباطشناسی، فرایند چاپ، گرافیک محیطی، رایانه در طراحی و اصول دیزاین، مهارتهای دیگری نیز کسب خواهند کرد که تبحرشان در این مهارتها وابسته به کیفیت مواد آموزشی و مهارتهای فرادرسی آنها خواهد بود:
سواد بصری | تفکر خلاق | نوآوری و ذوق هنری | مشارکت | شمّ تجاری |
---|
دانشآموختگان مقطع کارشناسی ارشد هنرهای تصویری برای ایجاد یک محصول نهایی گیرا و جذاب، در موضوعاتی نظیر ترکیببندی، تئوری رنگ و تایپوگرافی مهارتآموزی میکنند. | اگر خلاق نباشید، ایدههای جدید را کشف نمیکنید. تفکر خلاق بهمعنای توانایی دیدن آنچه که دیگران نمیتوانند (یا نمیخواهند) ببینند است. گرافیستها در طول دورهی آموزشی خود یاد میگیرند که ذهنشان را فعال نگه دارند و از وجوه متضاد نهراسند. | دانشجویان میآموزند که چطور امضای شاخص و منحصربهفرد خود را پای آثارشان داشته باشند و به دام تقلید و دنبالهروی کورکورانه نیافتند. | دانش چگونگی تعامل سازنده با تیمهای طراحی، فنی و نیز مشتریان، مرز بین موفقیت و شکست در رشتهی گرافیک را رقم میزند. | فارغ از اینکه برای خودتان کار میکنید یا کارمند یک شرکت هستید، باید به مهارت در فروش، بازاریابی و ارتباط با مشتری مسلط باشید. دانش اصول تجارت، کارآفرینی و بازاریابی عاملی تعیینکننده در موفقیت شغلی شما محسوب میشود. |
جعبهابزار طراحان گرافیک: مهارتها، ابزارها و فناوریها
طراحان گرافیک با ترکیبی از مهارتهای تحلیلی و شم هنری قادر هستند تصاویری گیرا تولید کنند که پیام مورد نظر کارفرما و برند را به شکلی اثربخش و شفاف به مخاطبان انتقال دهد. آنها درکنار مهارتهای طراحی دستی باید در استفاده از نرمافزارهای خاص نیز تبحر داشته باشند. بهعلاوه، زمان زیادی از گرافیستها صرف ارتباط با مشتریان و هماهنگی با کارکنان تیم طراحی میشود، بنابراین تسلط آنها به اصول ارتباطات فردی نیز حائز اهمیت است. اما یک طراح گرافیک بیش از هر چیز باید سواد بصری بالایی داشته باشد. به این مفهوم که معنای تصاویر را بهخوبی درک کند. سواد بصری با عمل دیدن پرورش مییابد.
علاوهبراین، طراحان حرفهای گرافیک بهواسطهی سواد بالای فنی میدانند که چگونه به بهترین شکل ابزارهای دیجیتال را در خدمت حل چالشهای سازمانی بهکار گیرند و بیشترین تاثیر را برجای گذارند.
بیشتر کارفرمایان، متقاضیان دارای مدارک دانشگاهی را ترجیح میدهند
بهترین شاهد بر حسنسابقه و شایستگیهای حرفهای طراحان گرافیک، «آلبوم کار» و پرتفولیوی کاری آنها است. طبق دادههای دفتر آمار ایالات متحده آمریکا (BLS)، دریافت مدرک دانشگاهی در زمینهی گرافیک نیز یکی از اجزای حیاتی موفقیت در این رشته است. چرا که بیشتر کارفرمایان، متقاضیان دارای مدارک دانشگاهی را به سایر کارجویان ترجیح میدهند.
مهارتهای لازم برای گرافیستشدن
ارتباطات
طراحان گرافیک ایدهها را ازطریق متن و تصویر انتقال میدهند. بنابراین، مهارتهای ارتباطی از ضرورتهای این شغل است. بااینحال، ارتباطات در طراحی گرافیک از جنبههای دیگری نیز اهمیت دارد.
طراحان گرافیک باید بتوانند ایدههای خود را به شرکتها، مشتریان، و کارفرمایان معرفی کرده و نهایتا بفروشند. موفقیت در این امر مستلزم تسلط بر فن مذاکره، سخنوری، مهارت ارائه و نیز بهرهمندی از قلمی شیوا برای نگارش اثرگذار پروپوزال است. گرافیستها بهعلاوه باید بتوانند بهشکلی مناسب و مؤثر ازطریق تلفن، ایمیل و دیگر بسترها نظیر اسکایپ با مشتریان و کارفرمایان ارتباط برقرار کنند. طراحان گرافیک باید به نیازهای مشتریان خود گوش فرادهند و راهحلهای متقاعدکننده و متناسب با آن را ارائه دهند.
طراحان گرافیک باید بتوانند ایدههای خود را به مشتریانشان بفروشند
مهارتهای ارتباطی شامل موارد متعدد دیگری نیز میشود:
- اعتماد به نفس
- مهارت ارائهی مشاوره
- توانمندی در خدماتدهی شایسته به مشتری
- توانایی مذاکره و برقراری توافق با مشتری
- مهارت تفسیر آثار هنری برای عموم مردم
- شناخت ذائقهی مشتریان
- روابط مستحکم بینفردی
- مهارت گوشدادن فعال
- پذیرش نقدهای سازنده دربارهی آثار هنری
- مهارت فروش
- مهارت ارتباط کلامی و غیرکلامی
- قدرت تعامل
- مهارت در ارتباطات نوشتاری
خلاقیت و ذوق هنری
طراحان گرافیک باید متفکرانی خلاق باشند. آنها باید بتوانند ایدههای خود را بهشکلی خلاقانه و ازطریق متن و تصویر منتقل کنند. گرافیستها باید به روشهای مبتکرانه، راهکارهایی نوآرانه را برای مشتریان خود فراهم کنند. برای مثال، ممکن است یک گرافیست موظف شود که با رعایت عناصر هویت برند یک شرکت، ضمن بهرهگیری از عناصر تصویری و طراحی یک بستهبندی متناسب، به فروش محصولی خاص کمک کند. موفقیت در این زمینه در گرو خلاقاندیشی، توانایی حل مسئله و مهارتهای دیگر است:
- زیباییشناسی
- تفکر طراحی
- توجه به جزئیات
- برقراری توازن میان عناصر هنرمندانه و ذائقهی مخاطبان
- قدرت تجسم
- مهارت نمایش بصری ایدهها
- مهارت طراحی و اتودزنی
- توانایی تشکیل جلسات طوفان مغزی
درک فناوری و تسلط به انواع نرمافزار
طراحان گرافیک باید بر نرمافزارهای مختلفی مسلط باشند. در درجهی نخست، آنها باید به نرمافزارهای رایج طراحی مانند نرمافزار صفحهآرایی کوارکاکسپرس، و نیز ایندیزاین و مجموعه نرمافزارهای ادوبی اشراف داشته باشند.
تلفیقی از دانش و ذوق هنری با مهارت استفاده از ابزارهای جدید طراحی، لازمهی موفقیت در شغل گرافیک است. این ابزارها بسیار متنوعاند و طراحان گرافیک بسته به تخصص خود و زمینهی شغلی موردنظرشان، باید دستکم بهتعدادی از این ابزارها تسلط کافی داشته باشند:
ابزارهای ضروری برای طراحان چاپی | ابزارهای ضروری برای طراحان دیجیتال | ابزارهای ضروری برای طراحان وب | ابزارهای ضروری برای موشنکارها |
---|
QuarkXPress Adobe FrameMaker Adobe InDesign Adobe PageMaker | Adobe Illustrator CorelDraw Graphics Suite Adobe Fireworks Adobe FreeHand | Adobe Flash Player Adobe Dreamweaver Macromedia HomeSite | Autodesk Maya CINEMA 4D 3D Studio Max MoGraph Adobe After Effects |
البته براساس مطالعات روی آگهیهای شغلی، از هر 100 آگهی 74 مورد بر تسلط کارجویان به سه نرمافزار فتوشاپ، ایندیزاین و ایلاستریتور تاکید داشتهاند:
آشنایی به زبانهای مختلف برنامهنویسی از جمله HTML و CSS و همچنین سیستمهای مدیریت محتوای وب مانند WordPress نیز میتواند به پیشرفت شغلی گرافیستها و توفیق آنها در طراحی وب کمک شایانی کند.
آشنایی با UX/UI
UX یا تجربهی کاربری به مشتری آن چیزی را ارائه میدهد که واقعا لازم دارد، نه آن چیز که زیباتر باشد. بهطور مثال، شاید ظاهر سسهای معروف هاینز عجیب و ناآشنا باشد، اما از این سس راحتتر استفاده میکنید چون نیاز به تکان دادن ندارد.
رابط کاربری یا همان UI، نیز بهمعنی چیزی است که کاربر مشاهده میکند و با آن درگیر است. مواردی مثل اینکه محصول، سایت یا نرمافزار شما چه شکلی است. رابط کاربری برخلاف تجربهی کاربری تنها به ظاهر و کاربرپسندی آن اهمیت میدهد.
گرافیستهایی که در زمینهی طراحی تجربهی کاربری و رابط کاربری تبحر دارند، قابلیت درآمدزایی بالاتری نیز از شغلشان دارند:
مهارت مدیریت زمان
اغلب طراحان گرافیک در آن واحد چندین پروژه را در دست دارند. از آنجایی که چندوظیفهگری و انجام پروژههای چندگانه در این شغل بسیار رایج است، گرافیستها باید مهارت کافی در مدیریت زمان داشته باشند.
طراحان گرافیک باید بتوانند چندین کار را بهطور همزمان انجام دهند و در عینحال تمام سررسیدهای تعیینشده را رعایت کنند. بهعنوان یک طراح گرافیک، ممکن است در دفتر یک شرکت کار کنیدیا مستقل باشید و در کارگاه کوچک خانگی خود کار کنید؛ درهرصورت معمولا در طول روز باید چندین وظیفه را انجام دهید.همزمان درکنار چندین پروژه، علاقمندید تکنیکهای جدید طراحی را فرا بگیرید، تحقیق کنید، به جلسه بروید، و بیشتر و بیشتر! بنابراین، باید مدیریت درستی بر زمان خود داشته باشید تا همه این وظایف را به انجام برسانید.
مهارتهایی که در ادامه اشاره میشود، به گرافیستها در مدیریت بهینهی زمان کمک میکند:
- تفکر انتقادی
- قاطعیت
- تهیهی فهرست عملیاتی برای پروژهها
- توانایی مدیریت سررسید پروژهها
- مهارت تدوین استراتژی و تعیین ضربالعجل
- توانایی کنترل عوامل حواسپرتی
- تقسیم پروژههای بزرگ به چند خردهپروژه
- ساماندنی محیط کار و جداسازی محیط کار و استراحت
- مهارتهای سازمانی
- مهارت چندوظیفهگری
- مهارت اولویتبندی
- مهارت حل مسئله
- انعطافپذیری بالا
مهارت تایپوگرافی (سبک نوشتاری)
طراحی گرافیک دارای سبکهای متنوعی از جمله تایپوگرافی است. استفادهی درست و بهجا از هر یک از این سبکها باتوجهبه شرایط مختلف میتواند منجر به خلق اثری منحصربهفرد و تأثیرگذار شود. تایپوگرافی، هنر و تکنیک طراحی و چینش حروف و کاراکترها است. طراحی و چیدمان حروف و کاراکترها بخشی از هنر تایپوگرافی است که شامل اندازهی نقاط، طول خطوط، فاصلهها و محل قرارگیری آنها است. تایپوگرافی نقش مهمی در تقویت برند و نیز ایجاد علاقه به محصول در میان مخاطبان دارد.
طراحان گرافیک باید با فونتهای خاص و مواردمرتبط با آن آشنا باشند:
- انتخاب فونت مناسب
- طراحی لوگوتایپ
- طرحبندی
- اصلاح طرحها
- فاصلهگذاری
- طراحی استوریبورد و طرح اولیه
یک طراح گرافیک موفق توانمندیها و ویژگیهای دیگری نیز دارد:
- دقت
- بردباری
- ابتکار عمل
- خلاقیت و قدرت تداعی آزاد
- مهارتهای تحلیلی
- قاطعیت
- استقلال عمل
- شناخت رنگ
- دانش تئوری رنگ
- ترکیببندی
- مدلسازی سهبعدی
- توانایی طراحی اینفوگرافیک
- چاپ دیجیتال
- توانایی برآورد هزینه
- دانش تصویرگری
- طراحی محتوای تصویری متناسب با هر شبکهی اجتماعی
- مهارت طراحی آگهی اثرگذار و خلاقانه
- رنگبندی و روانشناسی رنگها
- دانش بازاریابی
- دانش برندینگ
- مهارت مذاکره
- شبکهسازی
- عکاسی
- توانایی کار با دوربینهای DSLR
- برنامهریزی
- مهارت ارائه
- تسلط بر فرایند تولید
- توانایی مدیریت پروژه
- مهارت ویراستاری متون
- تفکر استراتژیک
- مهارت شناخت رفتار مصرفکننده و درک ذائقهی بصری انواع مشتریان
- توانایی کار گروهی
- مهارت کاربردپذیر کردن طرحها
- و دستکم 2 تا 3 سال سابقه
طبق دادههای پژوهشی، 83 درصد از آگهیهای شغلی مستلرم حداقل یک سال تجربهاند. گرچه بیشتر آگهیهای استخدامی و حدود 50 درصد از شرکتها شرط دو تا سه سال تجربه را در شرایط احراز شغل قید کردهاند.
نیمی از شرکتها شرط دو تا سه سال تجربه را در شرایط احراز شغل قید کردهاند
سخن پایانی
عوامل مختلفی از جمله ویژگیهای شخصیتی، علایق، مهارتها، اقتضائات اجتماعی و شرایط خانوادگی، در انتخاب مسیر شغلی مؤثر هستند. یکی از مهمترین عوامل دخیل در انتخاب شغل مناسب، در نظرگرفتن ویژگیهای شخصیتی است. شناخت درست شخصیت و انتخاب شغل متناسب با روحیات و شرایط موجب میشود تا در آن کار موفق شوید و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته باشید. گرافیک از جمله شغلهایی است که اگر با روحیاتتان سازگار باشد، درهای موفقیت را پیشرویتان میگشاید.