وقتی به بیماری دچار می‌شوید، بدنتان دیگر بازدهی سابق را ندارد. به عنوان نمونه در زمان سرماخوردگی دائما آبریزش بینی به همراه عطسه و یا گلودرد به همراه سرفه خواهید داشت. این مشکلات با بدن درد و احساس کوفتگی همراه بوده و روی هم رفته، عملکرد انسان را تحت شعاع خود قرار می‌دهند. به همین دلیل حتی انجام ساده‌ترین و متداول‌ترین کارها نیز با مشکل مواجه می‌شود. یک بیماری ساده ممکن است یک فرد تنومند و دارای آمادگی جسمانی بالا را نیز زمین‌گیر کند.
نشانه‌های ویروسی شدن کامپیوتر
ویروسی شدن کامپیوتر نیز چنین رویه‌ای دارد. حتی قدرتمندترین سیستم‌های کامپیوتری متشکل از پردازنده‌های چند هسته‌ای و چندین گیگابایت رم، حین ویروسی شدن با اختلال در عملکرد مواجه می‌شوند. اما ویروسی شدن کامپیوتر همانند زمان بیمار شدن انسان دارای نشانه‌ها و علائمی خاص است که از روی آن‌ها می‌توان به بروز چنین حادثه‌ای پی برد.
عدم کارکرد صحیح مرورگر وب
در ابتدای دهه 2000، پنجرههای پاپ آپ تبدیل به کابوس کاربران شده بودند. آن‌ها وقت و بی‌وقت حین مرور صفحات وب ظاهر شده و بدتر از زمان ویروسی شدن کامپیوتر کاربر را عصبانی می‌کردند. امروز بیشتر پاپ آپ‌ها توسط مرورگرها به صورت خودکار بلاک می‌شوند.
اما در شرایطی که بدون باز بودن مرورگر همچنان پاپ آپ دریافت می‌کنید، احتمال آلوده شدن سیستم کامپیوتری وجود دارد. بسیاری از این پنجره‌ها از زبان یک نرم افزار ضد ویروس صحبت کرده و سیستم را در خطر اعلام می‌کنند، در حالی که خودشان عامل بروز خطر هستند.
تنها نشانه ویروسی شدن کامپیوتر پنجرههای پاپ آپ نیستند. اگر ناگهان متوجه اضافه شدن ابزارهایی به نوار ابزار مرورگر خود شدید، احتمال وجود یک خراب‌کار در سیستم کامپیوتری شما وجود دارد. در بسیاری از مرورگرها می‌توان تنها با تایپ کردن کلمه و یا عبارت مورد نظر در نوار آدرس، به جستجو پیرامون آن در سرتاسر وب پرداخت. به صورت پیش‌فرض برای این کار از موتور جستجوی گوگل استفاده می‌شود.
اگر موتور جستجو تغییر کرد و یا در نتایج جستجوی گوگل، صفحه‌ای متفاوت از آن چیزی که همیشه مشاهده می‌کنید به نمایش در آمد، آنگاه می‌توان از ویروسی شدن کامپیوتر مطمئن بود.
غیر فعال شدن آنتی ویروس
اگر دزدی بخواهد وارد خانه شما شود، در صورت خبره بودن پیش از همه تلاش می‌کند سیستم‌های امنیتی را از کار بیندازد، وگرنه بدون شک به دام خواهد افتاد. ویروس‌های کامپیوتری نیز امروز به همین اندازه هوشمند شده‌اند و بی‌گدار به آب نمی‌زنند.
تعداد قابل توجهی از بدافزارها قادر هستند به محض ورود آنتی ویروس را از کار بیندازند. آن‌ها ممکن است قابلیت آپدیت شدن برنامه ضد ویروس را نیز دچار مشکل کنند. اگر از غیر فعال نشدن برنامه به دست خودتان مطمئن هستید، پس حتما پای یک خراب‌کار در میان است.
سینه‌خیز شدن سیستم کامپیوتری
دلایلی مختلفی برای کاهش سرعت و عملکرد سیستم کامپیوتری طی گذر زمان وجود دارد که ویروسی شدن کامپیوتر یکی از آن‌ها است. اما برای تشخیص صحیح باید پیش از بردن انگشت اتهام به سوی بدافزارها، وضعیت را به خوبی بررسی و از در کار نبودن عوامل اصلی کاهش سرعت مطمئن شوید. به عنوان نمونه ممکن است چندین نرم افزار قاتل حافظه رم همچون مرورگر گوگل کروم را به طور همزمان اجرا کرده باشید. سپس از سلامت قطعات سخت افزاری اطمینان پیدا کنید.
اگر ایرادی در سخت افزارها یافت نشد و از دست نداشتن سایر عوامل مطمئن شدید، به احتمال زیاد سیستم ویروسی شده است. یکی از اقدامات بدافزارها به محض ورود به یک سیستم کامپیوتری، اجرا کردن اپلیکیشن‌ها و سرویس‌هایی در پس‌زمینه است، اقدامی که تاثیر بسیار بدی بر روی عملکرد دستگاه می‌گذارد.
محو شدن ناگهانی فایل‌ها
طی سالهای اخیر باج افزارها شدیدا شیوع پیدا کرده‌اند. این دسته از بدافزارها فایل‌های یک سیستم کامپیوتری را رمزنگاری کرده و دسترسی به آن‌ها را غیر ممکن می‌کنند. تنها راه پس گرفتن دسترسی به فایل‌ها خود، پرداخت مبلغی به صورت بیت کوین به سازنده باج افزار است. اما حتی بعد از پرداخت مبلغ نیز تضمینی برای رمزگشایی فایل‌های قفل شده وجود ندارد.
وقتی یک باج افزار به سیستم کامپیوتری راه پیدا کرد، طی زمانی کوتاه مقصود شومش را پیاده می‌کند و بین زمان آلوده شدن و رمزنگاری فایل‌ها فاصله بسیار کوتاهی وجود دارد. پس تنها راه چاره، گرفتن مستمر بکاپ از فایل‌ها است تا در صورت لزوم بتوان فایل‌های قفل شده را از منبعی دیگر بازیابی کرد. توصیه می‌کنیم در صورت آلوده شدن، به هیچ عنوان مبلغ درخواست شده را پرداخت نکنید.
البته به جز باج افزارها، سایر انواع بدافزارها نیز می‌توانند فایل‌ها را از دسترس خارج کنند. این اتفاق ممکن است با تغییر پسوند فایل‌ها و یا مخفی شدن آن‌ها رخ بدهد. البته در این صورت بازیابی آن‌ها به مراتب ساده‌تر است. اگر احساس کردید این حادثه برای تعداد زیادی از فایل‌ها ذخیره بر روی سیستم رخ داده است، آنگاه احتمال ویروسی شدن کامپیوتر بسیار بالاست.
بروز مشکل در اتصال به اینترنت
اگر سرعت و پهنای باند اینترنت شما ضعیف است، بروز ارورهای مربوط به اتصال به شبکه جهانی اطلاعات اتفاق عجیبی نخواهد بود، اما اگر این مشکل در اتصال به اینترنت به طور ناگهانی رخ داد و مخصوصا در کنار آن، چندین نشانه دیگر از ویروسی شدن کامپیوتر نیز مشاهده شد، احتمال ورود مهمانی ناخوانده به سیستم کامپیوتری بسیار بالا است.
دلیل این اتفاق واضح است. بعد از ویروسی شدن کامپیوتر، کاربر برای حذف آن اقدام می‌کند. اغلب کاربران از قبل برای چنین حادثه‌ای آماده نیستند، به همین دلیل سیستم کامپیوتری آن‌ها فاقد آنتی ویروس بوده و با ابزار ضد ویروس آن‌ها به روز نیست. پس باید برای دریافت به‌روزرسانی و یا دانلود نرم افزار آنتی ویروس از طریق اینترنت اقدام کنند.
برخی بدافزارها به محض ورود، با تغییر تنظیمات اینترنت و افزودن یک پراکسی، دسترسی به اینترنت را مسدود می‌کنند تا کاربر، راهی برای مبارزه با آن‌ها پیدا نکند. در زمان باید با استفاده از سیستمی دیگر، یک آنتی ویروس دانلود و مخصوصا همراه با آن، پکیج آپدیت دستی را نیز دریافت کرد. سپس به وسیله یو اس بی و یا ترجیحا ابزارهای انتقال فایل بی‌سیم (همانند SHAREit و Zapya)، فایل نصبی را به سیستم آلوده انتقال داد.
کرش کردن مداوم نرم افزارها
همانند زمان کاهش سرعت سیستم، کرش کردن نرم افزارها نیز به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. اگر این اتفاق به طور ناگهانی بروز کرد و مخصوصا به یکباره، تعداد قابل توجهی را برنامه‌ها را تحت تاثیر قرار داد، آنگاه احتمال ویروسی شدن کامپیوتر افزایش می‌یابد.
نمایش صفحه آبی (بلو اسکرین) و یا همان صفحه مرگ، می‌تواند علتی دیگر برای ویروسی شدن کامپیوتر باشد. البته بلو اسکرین اغلب در زمان بروز مشکلات سخت افزاری ظاهر می‌شود، اما اگر جستجو برای یافتن مشکل به صورت سخت افزاری به نتیجه نرسید، به احتمال زیاد پای یک مهمان ناخوانده و البته خراب‌کار در میان است.
ظاهر شدن ناگهانی برنامه‌های جدید
ممکن است در زمان جستجو بین نرم افزارهای نصب شده بر روی سیستم، به برنامه‌هایی برخورد کنید که نامشان برایتان تازه است و زمان نصبشان را به خاطر نمی‌آورید. البته این می‌تواند یکی از مشکلات پیروی از مهندسی Next باشد! متاسفانه نه تنها کاربران ایرانی، بلکه همه کاربران در زمان نصب یک برنامه به پیغام‌های آن توجهی نکرده و برای نصب سریع، به طور پیاپی بر روی دکمه Next کلیک می‌کنند.
ممکن است در این زمان، نرم افزار اصلی درخواست نصب یک نرم افزار جانبی و یا یک پلاگین مرورگر را نمایش بدهد، اما شما بدون توجه آن را تایید کنید. اما اگر برنامه‌های یافت شده با سایر نرم افزارها بی‌ارتباط بوده و مخصوصا به طور ناگهانی ظاهر شده‌اند، احتمال ویروسی شدن کامپیوتر وجود دارد.
اغلب آنتی ویروس‌ها این نرم افزارها را تحت عنوان برنامه‌های بالقوه ناخواسته (PUP –> Potentially Unwanted Programs) تشخیص داده و به کاربر هشدار می‌دهند. اگر چنین اروری دریافت نکرده و برنامه‌های مشکوک همچنان بر روی سیستم نصب هستند، بعد از آپدیت کردن آنتی ویروس، حتما یک مرتبه به صورت دستی کل سیستم را اسکن کنید. اگر آنتی ویروس موردی مشکوک یافت نکرد، نام برنامه مذکور را در وب جستجو کنید. در صورت مشکل‌دار بودن آن، بدون شک گزارش‌هایی از سوی سایر کاربران آلوده شده مشاهده خواهید کرد.
عدم امکان دسترسی به ابزارهای ویندوز
وقتی در سیستم ویندوزی روال عادی کار به هم می‌ریزد، نخستین راهی که به ذهن می‌آید فشردن کلیدهای Ctrl + Alt + Del و استفاده از گزینه‌های نمایش داده شده است. اما در زمان ویروسی شدن کامپیوتر نه تنها با فشردن این سه دکمه ترکیبی اتفاقی رخ نمی‌دهد، بلکه حتی بعد از کلیک راست کردن بر روی تسکبار برای باز کردن تسک منیجر (به منظور بستن برخی برنامه‌ها و سرویس‌ها)، هیچ عکس‌العملی مشاهده نخواهید کرد. ممکن است تلاش برای باز کردن منوی استارت نیز بی‌نتیجه باقی بماند.
کاربران حرفه‌ای‌تر تلاش می‌کنند از محیط متنی و کامند پرامپت کمک بگیرند، اما عدم امکان باز کردن آن نیز احتمال ویروسی شدن کامپیوتر را شدیدا افزایش می‌دهد. در این زمان به طور واضح به نظر خواهد رسید چیزی در حال جلوگیری شما از دسترسی به ابزارهای پیش‌فرض ویندوز است.
خارج شدن هارد درایو از کنترل
ممکن است هفته گذشته 30 درصد از فضای هارد دیسک سیستم خالی بوده باشد، اما بعد از بررسی مجدد مشاهده کنید تنها 5 درصد ظرفیت برای استفاده در دسترس است. طی این مدت فایل‌های دارای حجم بالا دانلود نکرده و یا حتی برنامه جدیدی نصب نکرده‌اید. پس این همه داده از کجا آمده است؟
یک احتمال، وجود مهمانی ناخوانده در سیستم و دانلود شدن فایل‌هایی از سراسر اینترنت به وسیله آن است. در این زمان بهتر است میزان داده اینترنت خود را کنترل کنید. اگر بدون دانلود به صورت مستقیم، میزان مصرف داده به طور غیر معقول بالا رفته است، احتمال ویروسی شدن کامپیوتر وجود دارد.
یکی دیگر از نشانه‌های ویروسی شدن کامپیوتر، افزایش غیر قابل توجیه فعالیت سخت افزاری هارد درایو است. یعنی با رفتن به قسمت مخصوص نمایش وضعیت هارد دیسک در تسک منیجر و یا اجرای یک برنامه مدیریت هارد، میزان فعالیت این بخش را بالای 90 درصد مشاهده کنید، در حال که هیچ برنامه خاصی اجرا نشده و یا در حال خواندن، کپی کردن و یا انتقال فایل نیستید. این امر اغلب با کاهش سرعت سیستم همراه است. برخی بدافزارها به جای دانلود، با تکثیر پیاپی فایل‌های بی‌مصرف حافظه را پر می‌کنند.
ارسال اسپم توسط حساب‌های کاربری
اگر دوستانتان از دریافت ایمیل‌ها و پیام‌های تبلیغاتی، خنده‌دار و یا حتی مستهجن از شما گلگی کردند، در حالی که روحتان نیز از ارسال چنین پیام‌های خبردار نیست، این اتفاق را باید یک زنگ خطر به حساب بیاورید. بعد از ویروسی شدن کامپیوتر ، آن‌ها از حساب‌های کاربری شما در سرویس‌های مختلف سو استفاده کرده و مخاطبانتان را با پیام‌های بی‌ربط بمباران می‌کنند.
امروز کمتر کاربری به ایمیل‌های تبلیغاتی توجه می‌کند، با این حال ویروس‌ها همچنان دست از آزار دادن کاربران به این روش بر نداشته‌اند. البته حملات فیشینگ طی چند سال اخیر بیشتر از انتشار این اسپم‌ها رخ داده است. در این روش به جای ترغیب کاربر به پاک کردن سریع پیام با نمایش عنوانی تبلیغاتی، یک عنوان جذاب برای پیام در نظر گرفته می‌شود، به طوری که کاربر برای باز کردن فایل ضمیمه شده به پیام و یا لینک درون آن ترغیب خواهد شد. این یکی از متداول‌ترین روش‌های پراکنده کردن بدافزارها محسوب می‌شود.
چقدر پرسر و صدا!
مواردی که تاکنون به آن‌ها اشاره کردیم، نشانه‌های آلوده شدن یک سیستم به ویروس کامپیوتری هستند، اما اغلب بدافزارها تغییر چهره می‌دهند. آن‌ها بدافزارهایی پیچیده بوده و به خاطر تغییر هویت، یافتنشان اغلب غیر ممکن است.
متاسفانه امروز بیشتر دستگاه‌های دیجیتالی ما، گاه به گاه از روال صحیح عملکرد خارج می‌شوند. در ادامه اپلیکیشن‌ها به صورت اتفاقی کرش کرده و رفتارهایی غیر معمول مشاهده خواهد شد. اما ممکن است این اتفاقات به هیچ عنوان به ویروس‌های کامپیوتری ارتباط نداشته باشند. اگر چند مورد از حوادث زیر به یکباره و همراه با هم رخ دادند، احتمال ورود بدافزار بسیار بالاست:
عملکرد ناصحیح و خرابی مرورگر وب
بروز مشکل در آنتی ویروس و دیگر ابزارهای امنیتی
کاهش ناگهانی و یا غیر منتظره عملکرد دستگاه
از دست رفتن فایل‌ها
اشکال در اتصال به اینترنت
کرش کردن برنامه‌ها به صورت مداوم و بدون وجود علتی خاص
ظاهر شدن برنامه‌های بالقوه ناخواسته
عدم توانایی برای دسترسی و اجرای ابزارهای پیش‌فرض و کاربردی ویندوز
افزایش غیر قابل توجیه فعالیت سخت افزاری هارد دیسک
دریافت پیام‌هایی از دیگران مبنی بر ارسال اسپم توسط حساب‌های کاربری شما
توصیه می‌کنیم بر روی سیستم ویندوزی و یا مک خود همیشه آنتی ویروس نصب کنید. گوشی های هوشمند نیز امروز همگی دارای چندین گیگابایت رم هستند، پس نصب برنامه ضد ویروس سرعتشان را کاهش نمی‌دهد.
توصیه دیگر، تهیه نسخه پشتیبان از فایل‌های خود به طور زمان‌بند است. نه تنها بدافزارها، بلکه بروز حوادثی همچون سرقت، آتش‌سوزی، ضربه، ریختن آب و دیگر موارد می‌توانند به از بین رفتن فایل‌ها ختم شوند. به همین دلیل تهیه مرتب بکاپ ضروری است.
فراموش نکنید وب مملو از بدافزارهای ظاهر شده در لباس برنامه‌های کاربردی است. به همین دلیل برای دریافت نرم افزارهای رایگان، فقط به وب سایت‌های معتبر مراجعه کنید.
